Unheimisch

Wat gaat het snel. Die gedachte bekruipt me de afgelopen dagen regelmatig. Bijvoorbeeld toenstraks, toen mijn telefoon me eraan herinnerde dat ik morgen de kinderen uit school zou moeten halen, omdat mijn vriend verhinderd was vanwege een afspraak. Die afspraak gaat nu natuurlijk niet door. Maar ja, de kinderen gaan ook niet naar school. We zijn allemaal samen thuis, het nieuwe normaal voor de komende weken.

Wat gaat het snel. Er hoort altijd een ‘unheimisch’ gevoel bij deze gedachte (wat een mooi woord is dat toch). Net zoals bij veel andere gedachten die door mijn hoofd gaan de afgelopen dagen.
Verschillende mensen heb ik de afgelopen dagen horen zeggen dat het allemaal wel een film lijkt – een kennis uit Palermo noemde het zelfs een horrorfilm, met die gekke lege straten. Mij doet het inderdaad wat denken aan ‘The walking dead’ – uiteraard zonder de zombies, maar die spelen in de serie ook maar een bijrol. De hoofdrol is weggelegd voor de menselijke maatschappij, die op een dag niet meer blijkt te zijn wat hij was – of was hij dat sowieso al niet? Dat onwerkelijke gevoel bekruipt mij nu ook regelmatig: dat dit zomaar echt kan gebeuren allemaal! En wat gaat het snel.

Een uitspraak die ik afgelopen dagen ook verschillende keren ben tegengekomen is dat ‘het leven stilstaat’. Wat een gek fenomeen is dat eigenlijk, zo’n stilstaand leven. Bestaat dat wel? Kan het leven stilstaan? Soms wordt het wat afgezwakt door te zeggen dat het ‘dagelijks’ leven stilstaat. Is er nog een ander leven dan, dan het dagelijkse? Wanneer leef je dat leven dan?

Dit klinkt nu misschien als een zinloze discussie, een luchtig spel met taal. Maar hoe graag ik ook speel met taal, dat is niet wat er hier aan de hand is. Want ik denk dat dat ‘unheimische’ gevoel van een stilvallend dagelijks leven heel herkenbaar is voor veel mensen. Het is een reactie van ons verstand, dat zich bij stress graag even loskoppelt van de realiteit. Een hele natuurlijke en gezonde reactie – in bijzondere omstandigheden, en dan vooral niet te lang achter elkaar.

In deze toestand voelt het alsof het leven aan je voorbijtrekt. Je bent met je aandacht niet bij het huidige moment. Je aandacht maakt even een wandelingetje.
Dat kan terug in de tijd zijn, door herinneringen op te halen aan een ‘toen’ of ‘daar’, om even te kunnen ontsnappen aan het ‘hier’ en ‘nu’ dat te stressvol is. Het is fijn en handig dat wij mensen dit kunnen, zo kunnen we bijvoorbeeld nieuwe situaties vergelijken met dingen die we in het verleden hebben meegemaakt, en daar lering uit trekken. Of gewoon terugdenken aan iets leuks.
Je aandacht kan ook juist in de tijd vooruitreizen, naar de toekomst. Je verstand kan zo diverse – lees: ontelbare – scenario’s gaan ‘simuleren’, gaan bedenken wat dit of dat scenario voor een uitkomst zou kunnen hebben. Ook dit is vaak heel nuttig, het is waarschijnlijk zelfs een bepalende factor geweest voor het welslagen van onze soort. Of je aandacht gaat op in het één of andere verhaal. Ook dat kan heel nuttig of prettig zijn, zo kunnen we ons inleven in wat een ander ons vertelt, of we kunnen opgaan in een boek of film, of gewoon even dagdromen. Niks mis mee.

Maar wat minstens even belangrijk is, is dat je je aandacht weer terug kan brengen naar het huidige moment als de situatie daarom vraagt, en vooral: dat je het onderscheid weet. Want nadenken over het verleden of de toekomst kan handig, nodig of prettig zijn, maar er is maar één moment waarop je echt iets kan doen, en dat is… nu. En dat ‘nu’ is nú alweer voorbij. Wat gaat het snel.

Denk er maar eens over na. Je kunt alleen hier en nu ‘iets doen’. Dat ‘iets’ kan ook zijn ‘nu besluiten iets uit te stellen tot later’ of ‘nu een afspraak in je agenda zetten voor over 3 weken’. Maar datgene doen, dat doe je ‘dan, daar’, niet ‘hier, nu’.
Naast dat je ‘action window’ voor wat dan ook in het dagelijks leven dus maar heel erg smal is, zorgt het verliezen van het contact met het huidige moment er ook voor dat we het gevoel hebben dat we geen grip meer op ons leven hebben. Het leven trekt aan ons voorbij, we staan aan de zijlijn en krijgen het niet echt mee. We voelen ons een acteur in een film, in plaats van degene die aan het roer staat van ons leven.

Vandaar dat de uitspraak ‘het leven staat stil’ zulke dubbele gevoelens bij mij oproept. Want nee, het leven staat niet stil – elk moment is er weer één. En als je aan de zijlijn staat, trekken die momenten zomaar aan je voorbij. Maar ook dit is gewoon het leven – het dagelijks leven. Want elke dag leef je.
De omstandigheden kunnen verschillen, absoluut! Hoe je je voelt kan ook verschillen, van dag tot dag, van moment tot moment. Maar hoe je je voelt maakt de tijd niks uit. Die staat niet stil, die gaat gewoon door. Het leven gaat door. Dit IS het leven.

Dus om zolang aan de zijlijn te gaan staan tot – ja, tot wanneer eigenlijk? Wanneer is het leven weer goed genoeg om erin te stappen? – dat is een valkuil. Elk moment is evenveel waard, los van wat er gebeurt, wat we daarvan vinden, hoe we ons daarbij voelen. Als we met onze aandacht altijd maar terug, vooruit, of naar welke andere verhalen dan ook toe reizen, wie leeft dan ondertussen ons leven?

Het kan ook anders. Door regelmatig (bijvoorbeeld NU) heel bewust eventjes je aandacht te richten op wat er op dít moment gebeurt, op déze plek waar jij nú bent, leer je je verstand om weer contact te maken met het huidige moment.
Dat hoeft echt niet continu – dat kan trouwens ook niet (of je moet in het één of andere klooster boven op de Himalaya de hele dag gaan zitten mediteren). En in het begin lukt het ook echt maar heel eventjes. Dat is niet erg, je moet ergens beginnen! Het vergt wat training om die ‘aandachtsspier’ sterker te maken (zie onderaan voor tips!), en zo meer grip te krijgen op je beleving. Be-leving, ook zo’n mooi woord. Leven vanuit de eerste persoon.

Wat gaat het snel. Als ik deze gedachte of haar lichamelijke unheimische wederhelft signaleer, is dat voor mij het moment om mijn aandacht vanuit mijn hoofd even naar buiten te brengen – door het heel bewust waarnemen van wat er op dat moment is -, of juist naar binnen – door heel bewust waar te nemen wat ik op dat moment voel in mijn lichaam, of dat nu prettig of onprettig is. Dat hoeft niet lang te duren, en niemand hoeft er iets van te merken; je hoeft niet in kleermakerszit ‘oooohm’ te zeggen ofzo. 😉
Het directe gevolg is dat ik meer aanwezig ben en meer in verbinding met degenen waar ik op dat moment mee ben. Mijn kinderen bijvoorbeeld, die haarfijn aanvoelen waar je met je aandacht uithangt. Net als mijn paarden trouwens – één van de vele redenen waarom ik zo graag met ze samenwerk! En als je als hulpverlener met cliënten werkt: die voelen dat ook, het is de hoeksteen van de therapeutische relatie.

Wat gaat het snel. Inderdaad. Het leven lijkt tegelijkertijd abrupt tot stilstand gekomen, en in een stroomversnelling terechtgekomen. Het zijn vreemde tijden. We weten niet wat de nabije toekomst ons gaat brengen – zelfs volgende week lijkt op dit moment heel ver weg. Een gek gevoel.
Het is heel normaal om nu angst te voelen, dat is een gezonde reactie op gevaar. Als je dat gevoel dan in het hier en nu open en nieuwsgierig kan waarnemen, het kan accepteren als de werkelijkheid (wat je daar ook van vindt!), en de neiging kan weerstaan om weer even weg te glippen in je gedachtenwereld… dan kun je pas echt aan het roer van je leven gaan staan.

Ook nu, nu het dagelijks leven stil lijkt te staan. Want ook dit IS het leven.


Een paar dingen die je zelf thuis, of waar en wanneer dan ook, kan doen om vaker en flexibeler contact te krijgen met het huidige moment:

Download hier diverse geluidsbestanden van Act in Actie, waarmee je zelf begeleid mindfulnessoefeningen kan doen. Zowel de oefeningen onder Acceptatie als die onder Hier en Nu (iets verder naar beneden) zijn super nuttig in deze context! Dit kun je altijd en overal doen, hoe kort ook – beter kort, dan niet. 😉

Eckhart Tolle – Living In The Present Moment. Een video met veel te zweverige muziek eronder 😉, maar hier wordt heel mooi voelbaar gemaakt waarom contact met het huidige moment zo belangrijk is!

• Knuffel! Met je kinderen, met je partner, met je huisdier… 😊 Dit verhoogt heb hoeveelheid ‘knuffelhormoon’ (oxytocine) en verlaagt je hoeveelheid ‘stresshormoon’ (cortisol). Dit maakt het o.a. gemakkelijker om meer in contact te zijn met het moment!

🔗 Deel wat je hiervan vindt op Facebook

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *