9 jaar geleden werd ik wakker in een ziekenhuisbed. Geen idee waarom ik daar lag, en hoe lang al.

Op mijn nachtkastje lag dit briefje.

Het was geschreven door een aardige (en praktisch ingestelde) verpleegster. De twee punten onderaan heeft ze na een tijdje toegevoegd, omdat ik blijkbaar steeds weer op die rode knop drukte om te vragen wat er was. Lastige patiënten zijn het, mensen met geheugenverlies! 😉

Van de dagen in het ziekenhuis herinner ik me maar enkele flarden. Ik realiseerde me dat ik in het ziekenhuis lag, keek om me heen en zag dit briefje liggen. Bij het laatste punt aangekomen keek ik dan in mijn telefoon om de genoemde SMS van mijn partner op te zoeken. Daarin stond kort beschreven wat er gebeurd was (geen ‘trap van een paard’, overigens 😉), dat ik een flinke hersenschudding had, en dat alles goed kwam. 
Na het lezen was ik dan even gerustgesteld. Tot ik me minuten later opnieuw realiseerde dat ik in het ziekenhuis lag… en het hele riedeltje begon weer van voren af aan.

Na enkele dagen mocht ik naar huis, maar ik moest het “heel rustig aan doen!” Het was een raar advies vond ik, want ik vond zelf dat het buiten wat kneuzingen best wel oké met me ging. Behalve dat er van die grote gaten in mijn geheugen zaten…
Van het ongeluk zelf en de eerste dagen in het ziekenhuis herinnerde (en herinner) ik me sowieso niks. Mijn herinneringen aan de dagen voorafgaand aan het ongeluk waren in eerste instantie ook weg. Maar die heb ik later deels nog kunnen terughalen, dankzij de vriendin waarmee ik de dagen voor het ongeluk op reis was geweest. De avond voor het ongeluk waren we ‘s avonds laat teruggekomen, en mijn laatste herinnering is dat ik haar bij haar huis afzette. Daarna… het ziekenhuis. 

Ook nieuwe herinneringen maken lukte niet goed – ik leefde in het moment. Er bleef maar weinig langer dan een paar minuten hangen. Eén bepaalde ervaring heeft echter veel indruk op me gemaakt. De hierboven genoemde vriendin was op bezoek, ik zat met haar en mijn vriend op de bank te praten. Ik begon iets te vertellen dat in me opkwam. Ik zag mijn vriendin en mijn vriend elkaar veelbetekenend aankijken, alsof zij iets wisten wat ik niet wist. “Wat?” vroeg ik verward. “Precies hetzelfde heb je net ook al verteld.” zei mijn vriend meelevend. “En daarvoor ook al een paar keer.” 

Ik kon het moeilijk geloven. Pas veel later heeft mijn vriend me op mijn verzoek een geluidsopname laten horen van mezelf, waarin ik binnen een minuut of 5 maar liefst 3 keer opnieuw hetzelfde verhaal begin en dezelfde vragen stel. Heel bizar en confronterend om mezelf zo terug te horen; mijn eigen stem, en toch zo ‘niet mezelf’!
Maar vooral het onwerkelijke gevoel dat ik kreeg door die blik, toen ik merkte dat mijn versie van de werkelijkheid totaal niet strookte met de realiteit, is me (dwars door mijn anterograde amnesie heen! 😉) tot op de dag van vandaag bijgebleven.

Fysiek heb ik achteraf bezien bijna een jaar lang last gehad van de gevolgen van het ongeluk. Ik was toen het gebeurde net gepromoveerd tot doctor in de cognitieve neurowetenschappen, en zou amper 2 weken later in Luxemburg beginnen aan een nieuw onderzoeksproject van 2 jaar, waar ik zelf de subsidie voor had binnengehaald. Ik wílde dus niet ziek thuiszitten – liever wilde ik laten zien wat voor een ‘tough cookie’ ik was! Dus ik heb me slechts 2 weken ziek gemeld. Maar helaas, zo werkt dat niet met een hersenschudding… Alles wat je doet gaat, zonder dat je dat zelf doorhebt, veel langzamer. Het kost je dubbel zoveel energie. En langetermijnplanning verdwijnt naar de achtergrond; de korte termijn vraagt al teveel van je. Geen handige situatie, zeker niet voor een wetenschapper!
Naast de langdurige gevolgen van de hersenschudding had ik ook nog maandenlang last van een evenwichtsstoornis (BPPD). Daardoor werd ik van bepaalde alledaagse bewegingen, zoals over mijn schouder kijken tijdens het inparkeren van mijn auto, acuut duizelig en misselijk. Hier is niks aan te doen, behalve hopen dat het over gaat. Dat duurde 9 maanden. 

Maar los van dit alles… dit was niet wat de meeste impact heeft gehad op mijn leven.
De grootste impact was namelijk niet lichamelijk, maar mentaal. 

Stel je eens voor dat je NU, op dit moment terwijl je dit leest, met je vingers knipt. En dat je het eerstvolgende moment, NU, nietsvermoedend wakker wordt in een ziekenhuisbed. Zo voelde het ongeluk voor mij – ik had er immers geen enkele herinnering aan! In mijn beleving zette ik het ene moment mijn vriendin af bij haar huis, en het volgende moment werd ik wakker in het ziekenhuis. De tijd die daar in werkelijkheid tussen had gezeten bestond voor mij gewoon niet. Net zoals je de tijd die je ‘s nachts slaapt ‘overslaat’.

Het gevolg van dit enorm unheimische gevoel was een overheersend besef dat je, op élk moment van je leven, het volgende moment wakker kan worden in het ziekenhuis. Of helemaal niet meer wakker wordt natuurlijk, want dat had evengoed het resultaat geweest kunnen zijn voor mij. Zomaar, in een knip van je vingers, weg!
Met ‘overheersend’ bedoel ik vrij letterlijk dat ik er bijna de hele dag rekening mee hield dat ik zomaar weer ergens anders wakker kon worden. En vooral dat ik elk moment diep doordrongen was van het besef:
Ik heb hier geen enkele controle over.
Ik kan nergens op rekenen, nergens aanspraak op maken.
Het leven is mij niks verschuldigd.

Je kunt je wel voorstellen dat zo’n ‘memento mori’-mindset niet echt helpend is in je dagelijks leven. Langetermijnplannen maken… waarom zou je?! Je hebt toch geen enkele garantie dat je er over zoveel tijd nog bent?
Als ik hoorde dat er iemand zwaar ziek was of binnenkort doodging, dacht ik (stiekem): ‘Wees maar blij dat je het tenminste van tevoren al weet!’
En bij vrijwel alle andere problemen dacht ik: ‘Ach… waar maak je je druk om? Voor hetzelfde geld ben je er morgen niet meer!’ Ik vond het maar pretentieus om dat te negeren, en te doen alsof je aanspraak kon maken op de toekomst.
Het was gek genoeg niet zo dat ik me hierdoor somber voelde. Het was gewoon zo. Een gegeven – niet goed of slecht. Maar het leven werd zo wel erg kleurloos.

Na verloop van tijd kwam die kleur langzaam terug, en boog deze gedachtegang zich geleidelijk om van ‘memento mori’ richting ‘carpe diem’. Ik durfde me weer te permitteren om vooruit te kijken, dingen te verwachten, te hopen.
Wel met altijd dat knipperende oranje lampje in mijn achterhoofd: “LET OP! Alles kan zó voorbij zijn, zonder waarschuwing. Geen garanties!”
Maar in plaats van als een doemscenario, voelde deze waarschuwing steeds meer helpend. Hij hield me alert en aanwezig. Hij hielp me ook om belangrijke keuzes te maken, die ik eerder op de lange baan geschoven zou hebben. 

En zo heeft deze gebeurtenis, die paar cruciale seconden uit mijn leven, een grote invloed gehad op het leven dat ik nu leid. Pas later kon ik met mijn kennis van de Acceptance & Commitment Therapy (ACT) dit hele proces een naam en een plaats geven.
Kon ik gaan zien, accepteren, en zelfs waarderen hoe dit ongeluk mij geconfronteerd heeft met de eindigheid en de kwetsbaarheid van ons leven.
Kon ik omarmen hoe het plotselinge besef van die eindigheid mij scherp en alert hield. Hoe het mij geholpen heeft om stappen te zetten richting de dingen die me voldoening brengen in mijn leven, richting de persoon die ik graag wil zijn, en richting een zinvol leven dat me ook op de lange termijn voldoening brengt.
Er is zelfs een naam voor: posttraumatische groei, de tegenpool van de meer bekende posttraumatische stress. Heftige gebeurtenissen die je leven op z’n kop zetten kunnen op de lange termijn dus ook juist een positief effect hebben. Waarmee natuurlijk niet gezegd is dat er per se eerst iets heel heftigs moet gebeuren om iemand op een nieuwe weg te brengen. Maar in de praktijk blijkt dat vaak wel zo te werken.

Deze ervaring heeft me uiteindelijk veel dichter bij mezelf gebracht. Ik heb een hoop onnodige ballast van me af kunnen gooien. Een groot deel van de wereld om ons heen creëren we namelijk zelf, en/of houden we zelf in stand. En dat is ook niet zonder reden! Maar we hebben te allen tijde de keuze daar al dan niet in mee te gaan, en onze eigen weg te kiezen.
Dat inzicht voelt nog steeds enorm bevrijdend. Een geluk bij mijn ongeluk.