Terwijl er ‘buiten’ in de wereld gesproken wordt over het leven dat stilstaat, over verloren tijd, tikt hier ‘binnen’ de tijd door voor onze hond-op-leeftijd, Sjeng. Elke dag weer een reminder over hoe ook deze ‘verloren’ tijd gewoon heel waardevol is, voor hem én voor ons.

We zijn veel thuis, zelfs bijna alleen maar thuis, de afgelopen 6 weken. Er is één iemand die daar nog meer mee in zijn nopjes is dan mijn zoon van 7, die het heerlijk vindt dat hij nu niet naar school hoeft. En dat is onze hond Sjeng.
Sjeng is een oude man. Een grote hond (een prachtige Rhodesian Ridgeback, voor de liefhebbers) van bijna 12 jaar, dat is dus een hond op leeftijd. Tot een paar maanden geleden was hij nog super vitaal, als hij niet zo wit was geworden had je hem zijn 11 jaar nooit gegeven. Maar sinds een paar maanden communiceert zijn voorkant niet meer zo goed met zijn achterkant, en andersom. En dat is natuurlijk niet handig met lopen. Bovendien ziet hij heel slecht.

Sjeng zijn wereld is de afgelopen maanden snel kleiner geworden. Lang wandelen deden we al steeds minder, maar nu is het geijkte ‘blokje om’ ook al best een expeditie geworden. En hij sliep sowieso al een groot deel van de dag (Ridgebacks zijn notoire luilakken 😉 ), maar nu doet hij weinig anders meer.

We zijn ons er heel goed van bewust dat Sjeng aan de laatste fase van zijn leven is begonnen. Hoe lang die fase duurt, dat weet niemand. Maanden, weken, dagen? Dat is een kwestie van goed in de gaten houden hoe het gaat, hoe het zich ontwikkelt, wat er wegvalt. Of dat wat overblijft nog genoeg is om van een waardig leven te kunnen spreken.
Geen wetenschap, maar een kwestie van voelen. Elke dag opnieuw de balans opmaken.

Wat bijzonder dat we deze laatste maanden van zijn leven van zo dichtbij kunnen meemaken. Dat we allemaal samen thuis zijn, altijd iemand in zijn buurt. Dat we ook de subtielere verschuivingen in zijn toestand kunnen opmerken, die we in ons normale alledaagse leven wellicht gemist zouden hebben. Waardoor we dan later ‘opeens’ verrast zouden zijn door een ‘plotselinge’ achteruitgang, krijgen we het nu centimeter voor centimeter mee.

Het is iets waarvoor ik vooral dankbaar ben. Hoe moeilijk deze fase ook is, ook deze laatste maanden, weken, dagen tellen volwaardig mee, ook dit is het leven. Het afronden van een leven is een belangrijk onderdeel van het onder je hoede nemen van een dier, heb ik van jongs af aan meegekregen. En dat krijgen onze kinderen nu ook mee.
Een mooi beeld vind ik dat trouwens, dat ‘afronden’ van het leven – als het je binnen de omstandigheden gegeven is natuurlijk. Het doet me denken een het ‘rond maken’ van de cirkel van het leven, maar ook aan het ‘netjes afwerken van’, het begeleiden tot een ‘zacht’ einde, het bewust tot het einde toe blijven bewaken van je eigen waarden ten aanzien van de liefde voor het dier. Waardoor je later met een dankbaar gevoel kan terugkijken op zowel het leven, als het niet meer leven.

Je zou nu kunnen denken: mooi, kijk, van alles kun je iets positiefs maken! Positief denken is een keuze! Alles heeft een gouden randje! Maar om eerlijk te zijn ben ik allergisch voor schrijfsels, memes en methoden die je willen aanzetten tot ‘positief denken’ of het denken van ‘goede gedachten’, zodat je je hopelijk ook vooral maar goed voelt.
Waarom ik die weerstand voel? Dat is nu precies de verkeerde vraag! Want een gevoel heb je of je hebt het niet. Het ‘waarom’ kun je achteraf gaan proberen te achterhalen, en soms is dat ook heel nuttig. Maar het waarom verandert nooit iets aan het gevoel dat je op het moment zelf had. Gevoelens laten zich niet controleren, evenmin als gedachten.

Wat wel belangrijk is, vind ik, is om beide kanten te blijven zien. Een brede blik te kunnen hebben. En vooral: om je aandacht flexibel heen en weer te kunnen sturen richting zowel de prettige, als de minder prettige kanten van een situatie. Want alles is relatief: iets is licht omdat iets anders donker is, je hebt het warm omdat je het niet koud hebt, iets smaakt lekker ten opzichte van iets anders dat vies smaakt. Een afscheid is verdrietig omdat je zo blij was dat diegene er was. Het één kan niet zonder het ander, sterker nog: het één ís het ander.

Dit heen en weer kunnen schakelen is de kern van mentale veerkracht, of psychologisch flexibiliteit zoals we het in ACT noemen. Het betekent dat het er allemaal mag zijn, het hele spectrum, van donker naar licht. Dat je niet weg hoeft te kijken van iets onprettigs. Maar ook dat je het wel kán, en mag, als je wil: je wordt er namelijk niet in meegezogen. Je hebt een keuze.

Ik heb de keuze. Om naast het bezig zijn met de situatie buitenshuis, ook met mijn aandacht weer terug te komen bij het moment, hier en nu. Om met mijn gedachten af te dwalen naar wat de toekomst zal brengen, zowel voor Sjeng als voor ons allemaal, en mijn aandacht met zachte hand weer terug te brengen bij de waardevolle tijd die we nu samen hebben. Het is er allemaal.
Dus naast dat de ongewone situatie van de afgelopen weken (en ongetwijfeld ook van nog veel weken en maanden die volgen) heel veel ellende, verdriet en verlies met zich meebrengt, is er ook deze zachte kant. De kant van meer verbinding, meer gewaarwording, meer deelname aan de laatste periode van het leven van onze lieve Sjeng. Waardoor we straks hopelijk kunnen terugkijken op een afgerond leven. Maar vandaag nog even niet!